Sızdırılan gizli belgelerin yayımlandığı Wikileaks’in kurucusu Julian Assange ABD’ye iade davası, 20 Şubat’ta Yüksek Mahkeme’de görülecek.
İngiltere’de 2019’dan bu yana hapishanede olan Assange’ın, ABD tarafından 2010-2011 yıllarında gizli askeri belgeleri sızdırdığı gerekçesiyle iadesi isteniyor.
Julian Assange kimdir, Wikileaks nedir?
Assange, ergenlik yıllarda bilgisayar programcısı olarak şöhret kazandı.
1995’te ülkesi Avustralya’da bilgisayar korsanlığı suçlamasıyla cezaya çarptırıldı ancak bunu bir kez daha yapmayacağına söz vermesi üzerine hapse girmedi.
2006’da Wikileaks websitesini kurdu. Wikileaks bugüne kadar on milyondan fazla gizli belgeyi yayımladığını iddia ediyor. Belgeler arasında savaş, casusluk ve yolsuzlukla bağlantılı resmi raporlar da var.
2010’da ABD ordusuna ait helikopterden çekilmiş ve Irak’ın başkenti Bağdat’ta 18 sivilin öldürülüş anını gösterdiği belirtilen bir video Wikileaks’te yayınlandı.
Bunlarla birlikte ABD ordusunun eski istihbarat analisti Chelsea Manning‘in sızdırdığı binlerce gizli belge de Wikileaks’te yayımlandı.
Bu belgelere göre ABD ordusu Afganistan savaşı sırasında yüzlerce sivili öldürmüş ancak bunlar resmi raporlara girmemişti.
ABD hükümeti Wikileaks’e nasıl tepki verdi?
2019’da ABD Adalet Bakanlığı sızıntıyı ülkenin “tarihindeki en büyük gizli bilgi ifşalarından biri” olarak tanımladı.
ABD yetkililerinin avukatları, bilgilerin yayımlanmasının Afganistan ve Irak’ta adı geçen kişileri “ciddi zarar, işkence ve hatta ölüm riskiyle karşı karşıya bıraktığını” söyledi.
Assange ise dosyaların ABD silahlı kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen ciddi ihlalleri ortaya çıkardığını ve kendisine karşı açılan davanın siyasi amaçlı olduğunu vurguladı.
Gizli bilgileri elde etmek amacıyla askeri veritabanlarına sızmak üzere komplo kurmakla suçlandı ve 18 suçtan yargılanmasına karar verildi.
ABD yetkilileri, Assange’ın ABD’ye iade işlemlerini başlattı.
Avukatları suçlu bulunması halinde 175 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalacağını söylüyor. Ancak ABD hükümeti dört ila altı yıl arası bir hapis cezasının daha muhtemel olduğunu söylüyor.
Julian Assange neden ABD’ye iade edilmedi?
ABD’nin 2019’daki iade talebi bir dizi duruşmanın ardından alındı ancak Assange bu kararın bozulması için yıllarca mücadele etti.
2019’da ayrı bir suçtan Londra’nın yüksek güvenlikli Belmarsh Cezaevi’ne gönderildi ve firar geçmişi nedeniyle ABD’deki iade davası devam ederken orada tutuldu.
2021’de Yüksek Mahkeme, akıl sağlığının zayıfladığı ve ABD’deki bir hapishanede intihar edebileceği iddialarını dikkate almayarak, iadesine karar verdi.
Karar 2022’de Yüksek Mahkeme ve dönemin İçişleri Bakanı Piri Patel tarafından onaylandı.
Assange 20 ve 21 Şubat 2024’te yeniden Yüksek Mahkeme’ye çıkacak. Patel’in verdiği iznin yeniden görüşülmesini ve 2021’de alınan mahkeme kararının bozulmasını isteyecek.
Destekçileri bunun karşılaştığı son yasal sınav olabileceğini söylüyor.
Assange’ın avukatları Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden (AİHM) davasının 2022’de değerlendirilmesini talep etmiş, ancak mahkeme duruşma yapılmadan davayı reddetmişti.
Julian Assange neden Ekvador Büyükelçiliği’nden ayrıldı?
İsveç 2010 yılında Assange’ın ülkedeyken bir kadına tecavüz ettiği ve bir diğerini de taciz ettiği suçlamalarıyla hakkında yakalama emri çıkardı.
Assange iddiaların “temelsiz” olduğunu söyledi.
İsveç İngiltere’den tutuklanan ve kefaletle serbest bırakılan Assange’ı iade etmesini istedi.
İki yıl süren yasal mücadelenin ardından 2012’de İngiltere Anayasa Mahkemesi Assange’ın İsveç’e sorgulanmak üzere iade edilmesine karar verdi.
Ancak Assange, İsveç’e giderse ABD’ye iade edileceğini iddia ederek bunun yerine Ekvador Büyükelçiliği’nden siyasi sığınma talep etti.
Dönemin Wikileaks destekçisi Ekvador Cumhurbaşkanı Rafael Correa Assange’ın sığınma başvurusunu kabul etti.
Assange büyükelçilikte yedi yıl geçirdi ve burada şarkıcı Lady Gaga ve oyuncu Pamela Anderson dahil ünlüler tarafından ziyaret edildi.
Nisan 2019’da Ekvador’un yeni Cumhurbaşkanı Lenin Moreno, “saygısız ve saldırgan davranışları”, kişisel hijyeniyle ilgili şikayetler ve büyükelçiliğin güvenlik dosyalarına eriştiğine dair şüpheler nedeniyle Assange’ın büyükelçiliği terk etmesini istedi.
Assange, İngiliz polisi tarafından büyükelçilik içinde tutuklandı ve ardından kefalet koşullarını ihlal ederek İsveç’e iade edilmek üzere teslim olmadığı gerekçesiyle yargılandı.
Kendisine 50 hafta hapis cezası verildi.
Kasım 2019’da İsveçli yetkililer, zaman aşımı gerekçesiyle Assange aleyhindeki davayı geri çekti.
Julian Assange’ın eşi Stella Assange kimdir?
Assange, uzun süredir birlikte olduğu avukat Stella Moris ile 2022 yılında Belmarsh hapishanesinde evlendi.
İlişkileri 2015 yılında başlayan çiftin, Assange Ekvador Büyükelçiliği’nde yaşarken ebeveynlik ettiği iki çocukları var.
Stella Assange, Julian Assange’ın iadesine karşı kampanya yürüten ünlü modacı Vivienne Westwood tarafından tasarlanan bir gelinlik giyinmişti.
Törene Assange’ın babası ve erkek kardeşinin yanı sıra her iki çocuğu da katıldı.
WikiLeaks Türkiye ile ilgili neler paylaştı?
Wikileaks 2016 yılında ABD’de başkanlık seçimlerine günler kala, Demokrat başkan adayı Hillary Clinton’ın kampanya ekibinin e-posta yazışmalarını yayımlamaya başlamıştı.
Bu yazışmalarda Türkiye’yle ilgili haber ve analizler, bunun dışında yer yer özel görüşler de paylaşılıyordu.
Bu belgelerde ABD’deki Gülen Hareketi okullarına gelen öğretmenlerle ilgili eleştirileri aktaran bir analizden Türkiye’de 2015 genel seçimlerine ve Türkiye’nin PKK ile mücadelesine farklı konulardan bahsediliyordu.
